Logo

Muzeum Powiatowe w Nysie

48-300 Nysa, ul. Biskupa Jarosława 11, tel. 77 433 20 83, 77 435 50 10

Wrzesień


Powiększenie

Łukasz Mrzygłód, "Portret Wincentego Karugi" (ok. 1946 r.)

Czas powstania:
ok. 1946
Wymiary: 44 x 37 cm (wraz z ramą)
Materiał i technika: olej na płótnie


Zarówno malarz (Łukasz Mrzygłód, żyjący w latach 1884-1952), jak i osoba portretowana (Wincenty Karuga, pierwszy po II wojnie światowej starosta nyski) to ważne postaci dla historii Nysy. Zapewne niewielu mieszkańców miasta wie, jakie były ich losy i wzajemne relacje, jakie wydarzenia pozwoliły zetknąć się i kiedy obu bohaterom tego portretu - portretowanego i malarza. Skupiona i spokojna twarz Wincentego Karugi, spojrzenie skierowane ku dołowi, charakterystyczne okulary zdają się mówić wiele o usposobieniu człowieka, który pełnił funkcję starosty nyskiego do końca 1947 roku. Łukasz Mrzygłód - górnośląski malarz i konserwator został przypomniany społeczeństwu dopiero w latach 90. XX wieku dzięki wystawie monograficznej, opracowanej przez Petera Mrassa i Jana Sakwerdę, prezentowanej nie tylko w Muzeum w Nysie, ale także wielu miastach na terenie naszego kraju i Niemiec. Wystawa objęta została honorowym patronatem Joachima Kardynała Meisnera, Arcybiskupa Kolonii oraz Alfonsa Nossola, Biskupa Opola.

Artysta urodził się 17 lipca 1884 roku w miejscowości Wielka Paczyna, gmina Toszek. Sztuki malowania uczył się we Wrocławiu w pracowni Juliana Waldowskiego, a w dalszej kolejności w Królewskiej Szkole Sztuki i Rzemiosła Artystycznego. Kolejnymi ważnymi etapami w życiu tego utalentowanego artysty był pobyt w klasztorze Franciszkanów we Wrocławiu-Karłowicach, gdzie chętnie malował portrety współbraci, dużo szkicował, tworzył rysunki , studia twarzy i postaci, rozwijając wyjątkową umiejętność rejestrowania ulotnego gestu, cech charakterystycznych modela i jego fizjonomii. Artysta przejęty kultem św. Franciszka wykonał w tym okresie wiele prac poświęconych tej wyjątkowej postaci z historii życia monastycznego. Inspirowały go dzieła takich mistrzów jak Cimabue i Giotto. Powstały zatem takie obrazy, jak „Stygmaty św. Franciszka”, „Ostatnia komunia św. Franciszka” czy „Św. Franciszek przed śmiercią błogosławiący Asyż”. Najlepszą pracą malarską z tego okresu jest obraz „Śmierć św. Franciszka”, będący pracą dyplomową Mrzygłoda . Kolejny etap artystycznego rozwoju stanowią podróże po Italii, Austrii i Bawarii, gdzie artysta zapełnia szkicami swoje podróżne notatniki, analizuje kwestie światłocieniowe, kontrasty barwne, specyfikę różnic zachodzących w widokach pejzażowych. W następnej kolejności jest także służba w armii w Macedonii i Serbii. Po I wojnie światowej Mrzygłód wrócił na Górny Śląsk do rodzinnej miejscowości, wcześniej uzyskawszy dyspensę papieską zwalniającą od ślubów klasztornych. Jeszcze w 1919 roku żeni się z Paulą Garbas i na stałe osiada w Paczynie. Sytuacja rodziny Mrzygłodów w tym czasie nie była łatwa, a powojenne bezrobocie, pogłębiająca się inflacja sprawiały, że artysta musiał malować szybko i dużo, by utrzymać rodzinę. Motywy do swoich prac otaczały go zewsząd. Były to pejzaże okolicznych miejscowości, drewniane kościółki, okoliczne chałupy, portrety sąsiadów, rodziny, osób zaprzyjaźnionych z artystą. Pochłonięty sztuką sakralną coraz chętniej poświęcał swój czas tego rodzaju malarstwu, przyjmując zamówienia od parafii, ale także dla prywatnej dewocji. W roku 1929 starosta górnośląski Teofil Woschek i konserwator prowincji, proboszcz Alfred Hadelt zgodnie powierzają Łukaszowi Mrzygłodowi kierowanie Prowincjonalnymi Warsztatami Restauratorskimi w Nysie. Stanowisko to wymagało od artysty nowych kompetencji, nowej wiedzy technicznej, wiedzy z zakresu chemii, dodatkowych umiejętności artystycznych i pogłębionej wiedzy z zakresu historii sztuki, stąd też odbył podróże studyjne do warsztatów konserwatorskich we Wrocławiu, Wiedniu, Monachium i Halle. W roku 1932 rodzina Mrzygłodów przeprowadza się do Nysy, a miejscem pracy staje się warsztat konserwatorski, usytuowany w jednym ze skrzydeł budynku nyskiego muzeum, siedzibie dawnej komendantury. Realizowane w tym okresie liczne prace konserwatorskie w dużym stopniu ograniczały aktywność malarską, w której skoncentrował się szczególnie chętnie na portretach. Tworzył portrety znanych i zasobnych mieszkańców Gliwic i Nysy, a także krewnych, dzieci, rodziców, twarze wieśniaków płci obojga, z wnikliwością etnografa przyglądając się strojom ludowym. Łukasz Mrzygłód należał do tych artystów, którzy z przejęciem i wnikliwością analizował sztukę dawnych mistrzów, by swoją wiedzę w pełni wykorzystać do przedstawiania postaci świętych, stając się wzorem malarza religijnego, głęboko wnikającego w kontemplację prawd wiecznych, studiującego nauki świętych założycieli zakonu, który wybrał dla siebie. Najczęściej obrazy takie malował na zamówienie, jak choćby obrazy ołtarzowe Św. Jadwigi, Św. Antoniego, Św. Elżbiety czy Św. Walentego, przeznaczone do kościoła Franciszkanów w Opolu, czy „portrety” gotyckich Pięknych Madonn. W latach 1932-1945 odrestaurował, a tym samym uratował około 400 zabytków, w tym freski w Kałkowie, Sierotach i Polskim Świętowie, obraz z kościoła NMP w Bytomiu, obraz tablicowy „Madonna z 12 apostołami” z Szałszy, czy nyską „Madonnę w różach”. W zasobach Muzeum Diecezjalnego w Opolu znajdują się rzeźby, nad którymi Łukasz Mrzygłód pracował jako konserwator. W okresie 1945-1948 był zatrudniony jako konserwator zabytków przy Starostwie Powiatowym w Nysie. Począwszy od 1946 roku w pracach konserwatorskich wspierał go syn Arnold, który terminował w pracowni konserwatorskiej, prowadzonej przez ojca, poznając tajemnice warsztatu restauratorskiego. Łukasz Mrzygłód także z talentem malował freski na zlecenie górnośląskich kościołów, między innymi w Pokrzywnicy, Ziemięcicach, Kadłubie, Ostrożnicy i Ostropie.

Zmarł 11 kwietnia 1952 roku w Nysie, tu też został pochowany na Cmentarzu Jerozolimskim, nieopodal grobu Eichendorffa.

Portret Wincentego Karugi pędzla Łukasza Mrzygłoda jest elementem wystawy stałej poświęconej Dyrektorom Muzeum w Nysie – Stanisławowi Kramarczykowi i Franciszkowi Pikule, eksponowanej na I piętrze Muzeum w Nysie.


Wybrana literatura:
Lukas Mrzyglod (1884-1952), Ein Oberschkesischer Maler und Restaurator. Górnośląski malarz i konserwator, red. P. Mrass, J. Sakwerda, Ratingen – Hösel 1996
Oprac. Małgorzata Radziewicz