Logo

Muzeum Powiatowe w Nysie

48-300 Nysa, ul. Biskupa Jarosława 11, tel. 77 433 20 83, 77 435 50 10

Sierpień


Powiększenie
Powiększenie
Powiększenie

Wilkom cechu woskowników

Czas powstania: 1677 r.
Materiał i technika: cyna odlewana, grawerowanie, puncowanie, srebrne zawieszki
Wymiary: wysokość – 46,5 cm, średnica stopy – 13,5 cm, średnica wylewu – 14,2 cm

Na sierpniowy obiekt miesiąca wybrano jeden z najbardziej okazałych, cynowych wilkomów, znajdujących się w kolekcji Muzeum w Nysie.
Wilkom cechu woskowników wykonany został w warsztacie znakomitego nyskiego konwisarza Johanna Carla Agratha w 1677 roku. Ten wysokiej klasy rzemieślnik swoje wyroby sygnował puncą miejską w postaci lilii heraldycznej oraz znakiem przedstawiającym jelenia w skoku i monogramem ICA. Na temat życia Agratha wiadomo niewiele. W 1683 roku został mistrzem cechowym i ożenił się z wdową po konwisarzu C. Hesslerze. Zmarł w 1704 roku.

Wilkomów, czyli reprezentacyjnych naczyń należących do określonej organizacji rzemieślniczej, używano podczas ważnych uroczystości cechowych. Były one przeznaczone do picia piwa.
Puchar cechu woskowników posiada profilowaną stopę, nodus jest okrągły i spłaszczony. Górna część czary wilkomu cylindryczna, dolna natomiast mocno wybrzuszona. Naczynie zostało ozdobione dwoma rzędami przylutowanych masek lwich głów, służących do umieszczenia przy wilkomie zawieszek cechowych. Przy wylewie znajduje się (rozdzielony sześcioma lwimi głowami) grawerowany napis: „DER BRÜDERSCHAFT BEY SITZER M. JOHANNES RIDEL”. Na cylindrycznej części czary wyryto: „GEORGIUS HOFFMAN. JOHAN GEORGIUS GRAFF. JOHAN GEORGIUS KOSARKA. CASPARUS RABE. DIESER ZEIT DIE ELDISTEN MICHAEL BARTSCH. GEORGE SCHOLTZE”. Pokrywa wilkomu jest lekko wypukła, grawerowana w koncentryczne koła, zakończona zwieńczeniem w kształcie rycerza trzymającego tarczę. Na niej wyryto dwie wyłaniające się z obłoków dłonie, które trzymają płonące świece, widoczny jest także łuk z prostokątem o trzech liliach. Na pokrywie, przy jej krawędzi znajduje się ryty napis: „A 1677 GERENEVIRT”, otoczony wicią roślinną z kwiatem oraz punce: konwisarza i miejska (Nysy) w formie lilii. Do wilkomu doczepiono sześć srebrnych, owalnych plakietek z bogato zdobioną krawędzią w formie gęstej wici roślinnej. Poszczególne zawieszki prezentują:
a) Monogram „CW” i datę 1783,
b) Napis: „ANNO 1703 DENIG APRILL GOTTEFRIDT HANCKE SESIGESELL”,
c) Grawerowane przedstawienie Madonny z Dzieciątkiem, napis: „JOHANNES BENISH 1708” oraz puncę złotnika „CR” (Carl Reymann),
d) Napis: „JOHANN IGN ZUCKER”,
e) Grawerunek prezentujący dwa lwy i napis: „IGNATIUS JOSEP HOLBAUM 1718”,
f) Napis: „IOHANN HANEL 1711”.

Wilkom cechu woskowników nyskich jest przykładem wysokiego poziomu twórczości konwisarskiej na terenie miasta. Historia konwisarstwa w Nysie ma swoje początki w średniowieczu, jego największy rozkwit to wiek XVII i XVIII, natomiast upadek tego jak i innych rzemiosł związany jest z rewolucją przemysłową i wyparciem pracy rękodzielniczej przez maszyny, postępujący od początku XIX wieku. Warto dodać, że Nysa należała do grona kilku miast śląskich, obok Wrocławia, Świdnicy, Głogowa, Legnicy i Jeleniej Góry, zaliczających się do najsilniejszych i najbardziej prężnych ośrodków konwisarskich. Jednymi z najbardziej znanych i cenionych rzemieślników – konwisarzy w Nysie byli Johann Carl Agrath, Adrian Greth, Johann Heinrich Obst, Johann Andreas Doerffel, Johann Jacob Scholtz, Georg Christoph Maass, Julius Mix.
Wilkom można oglądać na I piętrze ekspozycji stałej Muzeum w Nysie w ramach wystawy „Nyskie rzemiosło artystyczne i pamiątki miejskie”.


Literatura:
Haevernick, Aus dem Museum, [w:] "Jahres-Bericht des Neisser Kunst und Alterums-Vereins 1898", Neisse 1899, s. 54 – 57.
Hintze E., Die deutschen Zinngiesser und ihre Marken. Schlesische Zinngiesser, Lipsk 1926, t. IV, s. 255– 271.
Motyl R., Wyroby konwisarstwa nyskiego w zbiorach Muzeum w Nysie [w:] "Opolski Rocznik Muzealny", Opole 1982, t. VII., s. 169-170.
Pierścieniak M., Tradycje cechowe na przykładach wybranych naczyń reprezentacyjnych – wilkomów ze zbiorów Muzeum w Nysie, [w:] "Nyskie Szkice Muzealne", t. VIII, Nysa 2015, s. 89-100.
Thieme U., Becker F., Allgemaines Lexikon der bildenden Kunstler, Lipsk 1909, t. I, s. 134.


Oprac. Małgorzata Pierścieniak