Logo

Muzeum Powiatowe w Nysie

48-300 Nysa, ul. Biskupa Jarosława 11, tel. 77 433 20 83, 77 435 50 10

Luty


Powiększenie
Powiększenie
Powiększenie
Powiększenie
Powiększenie

Jedwabne, chińskie makaty

Czas powstania: XVIII/XIX wiek
Wymiary: długość - 143 cm, szerokość - 28 cm
Materiał i technika: haftowany jedwab

W nawiązaniu wystawy czasowej „Sztuka orientalna ze zbiorów Muzeum w Nysie”, która właśnie w lutym zostanie zamknięta, na kolejny obiekt miesiąca wybrano jedwabne chińskie makaty.
Tego rodzaju makatki haftowane jedwabiem, przeznaczone do zawieszania na ścianie, wyróżniające się wysokim stopniem doskonałości technicznej, w XVIII i XIX wieku były przedmiotami chętnie kupowanymi przez amatorów sztuki orientalnej. Muzeum w Nysie posiada parę takich makat. Obie ozdoby wyglądają niemal identycznie. Każda z nich składa się z kilku połączonych ze sobą elementów. Górna część każdej makatki, zakończona pętelką przeznaczoną do wieszania, ma nieregularny kształt utworzony za pomocą połączonych ze sobą nietoperzy. Wewnątrz umieszczono kompozycję składającą się z owoców. Wszystkie elementy są aplikowane i haftowane jedwabiem. Dół tej części wykończono pasem jedwabnych chwościków. Do opisanego elementu doczepiono trzy pionowe pasy jedwabnej tkaniny: na środkowym, białym, złotą nitką wyhaftowano duży napis; na bocznych pasach, dwa razy węższych, czarnych, wyhaftowano złotymi i kolorowymi nićmi różne przedmioty, prawdopodobnie o znaczeniu symbolicznym.
Kolejny element makatki stanowi kompozycja złożona z aplikowanych i haftowanych nietoperzy i owoców, tym razem w kształcie prostokąta o zaokrąglonych narożnikach. Do tej części przymocowano cztery pionowe, wąskie, czarne pasy jedwabiu haftowanego kolorowo w kwiaty, owady i symbole. Dół pasów ozdobiono miedzianymi dzwoneczkami w kształcie kulek. Można przypuszczać, że wszystkie elementy, jakie zastosowano do ozdobienia płaszczyzn makatki, mają znaczenie symboliczne. Szczególnie interesujące są dwa elementy skomponowane z nietoperzy i owoców. Imponują kunsztem i wysoką jakością wykonania haftu i aplikacji oraz wzbudzają zainteresowanie znaczeniem przedstawionej kompozycji. Jeśli się uważnie przyjrzymy, zauważymy nietoperze, których końcówki skrzydeł są między sobą splecione. Nietoperze w symbolice chińskiej mają bardzo pozytywne konotacje i zazwyczaj oznaczają życzenie szczęścia i długiego życia (szczególnie, jeśli jest to pięć nietoperzy, tak jak na jednej z pokazanych kompozycji). Wewnątrz przestrzeni utworzonej przez nietoperze widzimy brzoskwinię, granat i cytrynę palczastą (nazywaną tak od długich narośli, które wyglądem przypominają palce). Zestawienie tych trzech owoców w jednej kompozycji oznacza życzenie: „wiele szczęścia, długiego życia i wielu synów”.
Haftowane dekoracje jedwabnych pasów makatki zawierają wiele motywów, z których nie wszystkie dają się zidentyfikować - są to przede wszystkim symbole buddyjskie oraz napis, który można przetłumaczyć jako: Podążymy wspólnie na drugi brzeg lub: Przemierzać ląd światłości. Jednym z rozpoznawalnych elementów jest plecionka - węzeł nieskończoności symbolizujący długie życie, czasem też nazywany węzłem szczęścia. Innym symbolem jest ryba - jej chińska nazwa brzmi tak samo, jak „naddatek”, „obfitość” w pieniądzach i pożywieniu, szczególnie karp oznaczał życzenie zysków w interesach, gdyż jego chińska nazwa jest homofonem słowa „korzyść”. Pośród wielu różnych motywów wyhaftowanych na dolnych pasach makatki można rozpoznać swastykę (buddyjski symbol nieskończoności), brzoskwinie (symbol długowieczności), kadzielnicę z wydobywającym się z niej dymem, kwiaty w wazonie, nietoperza (symbol szczęścia), monety (symbol fortuny), gałązki z kwiatami śliwy (ich pięć płatków symbolizuje pięciu bogów szczęścia), fruwające między nimi motyle, a także wazony z innymi elementami, których symbolikę trudno określić.

Wybrana literatura:

Eberhard W., Symbole chińskie, Kraków 2001
Ekielska-Mardal A., Daleki Wschód w Wilanowie, Warszawa 2008
Rodziewicz L., Historia sztuki chińskiej: skrypt wykładów Uniwersytetu Poznańskiego, Poznań 1953

oprac. Adriana Mikołajczyk