Logo

Muzeum Powiatowe w Nysie

48-300 Nysa, ul. Biskupa Jarosława 11, tel. 77 433 20 83, 77 435 50 10

O wystawie


Powiększenie
Powiększenie
Powiększenie
Powiększenie
Powiększenie

"Schinkel. Scenographie. Grafiki ze zbiorów Muzeum Powiatowego w Nysie."

Wystawa czynna: 20.04.2021 - 08.08.2021
Kuratorka: Ewelina Kwiatkowska
 
Muzeum Powiatowe w Nysie posiada bogatą i różnorodną kolekcję grafiki, która, mimo że stanowi jedną z bardziej cennych, na co dzień nie jest dostępna dla zwiedzających. Z uwagi na warunki przechowania i zabezpieczenia wrażliwych na czynniki zewnętrzne muzealiów, odbitki graficzne muszą być składowane w optymalnym dla nich miejscu – w magazynie muzealnym. Zbiór rycin Muzeum Powiatowego w Nysie liczy około 2300 sztuk, dlatego organizowane cyklicznie wystawy są przyczynkiem do pokazania ich szerszej publiczności, by i one miały szansę zaistnieć w przestrzeni ekspozycyjnej muzeum.

Wystawa „Schinkel. Scenographie. Grafiki ze zbiorów Muzeum Powiatowego w Nysie” jest próbą ukazania kolejnego wyimka niezwykle obszernego nyskiego zbioru grafiki (w ostatnich latach pokazano między innymi cykl albumu anatomii dla artystów "Anatomia per uso et intelligenza del disegno (...)" autorstwa Bernardino Gengi oraz zbiór rycin “Cris de Paris” autorstwa A. C. de Tubières, hrabiego de Caylus). Jedną z bardziej nietuzinkowych kolekcji stanowi zespół dwudziestu ośmiu dekoracji operowych i teatralnych autorstwa Karla Friedricha Schinkla, uznanego niemieckiego architekta, urbanisty i projektanta (na terenie Polski znany między innymi z realizacji takich jak: pałac w Kamieńcu Ząbkowickim, Antoninie i Owińskach, przebudowy zamku w Kórniku). Karl Friedrich Schinkel (1781-1841) zaliczany do najwybitniejszych twórców klasycyzmu w Królestwie Pruskim i uznany za prekursora konserwacji zabytków, zajmował się nie tylko architekturą, ale także malarstwem, projektowaniem sztuki użytkowej oraz wykonywaniem projektów scenograficznych. Styl Schinkla, jego charyzmatyczna osobowość i wszechstronność myśli architektonicznej jaką reprezentował (był nie tylko praktykiem, ale i teoretykiem) wpłynęły na kolejne pokolenia architektów, co znalazło odbicie w tak zwanej szkole Schinkla (Schinkelschule) - działalności grupy architektów kontynuujących styl ich pioniera. Karl Friedrich Schinkel choć był nader czynnie działającym architektem, nadzorcą i kierownikiem budów, to w momentach wymuszonej stagnacji, powodowanej najczęściej sytuacją polityczną i brakiem zleceń, zajmował się malarstwem i projektowaniem. Wówczas najczęściej malował pejzaże, panoramy miast i dioramy (obecnie w zbiorach Alte Nationalgalerie w Berlinie), projektował meble i wnętrza pałacowe (pałac Charlottenhof), a także odznaczenia wojskowe (Krzyż Żelazny i Order Luizy). Karl Friedrich Schinkel wykonał również dekoracje do ponad czterdziestu sztuk teatralnych i operowych, m.in. do oper Christopha Willibalda Glucka, Ernsta Theodora Amadeusa Hoffmanna, Gaspare Sponitniego i Wolfganga Amadeusza Mozarta. Na ich podstawie powstały grafiki wydane na przestrzeni lat 1819-1874 w Poczdamie i Berlinie. Egzemplarz nyski pochodzi z wydania berlińskiego, trzeciego, mieszanego, pod tytułem „Zbiór dekoracji teatralnych stworzonych przez Karla Friedricha Schinkla”, 32 tablice, Ernst & Korn, Berlin 1862 (Sammlung von Theater-Dekorationen erfunden von Carl Friedrich Schinkel. XXXII Tafeln, Ernst & Korn, Berlin 1862). Wszystkie ryciny mają szerokie marginesy i bardzo zbliżone rozmiary: 30 x 40 cm.

W zbiorach Muzeum Powiatowego w Nysie znajduje się łącznie dwadzieścia osiem projektów dekoracji scenograficznych: do oper G. Spontiniego „Fernand Cortez” (3 szt.) , „Olimpii” (4 szt.), „Westalki” (1 szt.);  do opery W. A. Mozarta  „Zaczarowany flet” (8 szt.); do przedstawienia „Undine” (1 szt.)  T. A. Hoffmanna na podstawie baśni Friedricha de la Motte Fouqué; do „Otella” (1 szt.) Giovanniego Rossiniego wg W. Szekspira; do opery „Armida” (1 szt.) i „Alceste” (1 szt.) Christopha Willibalda Glucka. W zbiorze tym znajdują się także scenografie teatralne: „Axel i Walburg” (1 szt.) Adama Oehlenscklägera; „Dziewica Orleańska” (2 szt.), „Don Carlos” (1 szt.) i „Narzeczona z Messyny” (1 szt.) na podstawie dramatów Friedricha Schillera, dekoracje scenograficzne do sztuki A. Müllnera „Król Ungurd (Yngurd) (1 szt.)”, do „Kasi z Heilbronn” (1 szt.) Heinricha von Kleista oraz „Wandy (i Racibora)” (1 szt.) na podstawie sztuki Z. Wernera. Projekty powstały między 1816 a 1832 rokiem, natomiast album opublikowany został w 1862 r. w Berlinie. Każdą z rycin wykonano techniką akwatinty, niemal wszystkie ze zbioru nyskiego utrzymane są w tonacji sepii lub zieleni, tylko jedna grafika ukazująca gwiaździsty nieboskłon Królowej Nocy z opery „Zaczarowany flet” (Akt I, scena VI) pokolorowana została na niebiesko. Każda odbitka graficzna posiada opis w postaci tytułu, rozgrywanego aktu i sceny, ponadto pod grafiką znajdują się sygnatury - w prawym dolnym rogu: Schinkel (Karl Friedrich Schinkel), w lewym nazwisko rytownika: Jügel (Johann Friedrich Jügel), Thiele (Karl Friedrich Thiele), Dietrich (Fryderyk Krzysztof Dietrich). W lewym górnym rogu znajduje się sygnatura opisująca kolejny numer tablicy wchodzących w skład albumu „Zbioru dekoracji teatralnych stworzonych przez Karla Friedricha Schinkla”, 32 tablice, Ernst & Korn, Berlin 1862 (Sammlung von Theater-Dekorationen erfunden von Carl Friedrich Schinkel. XXXII Tafeln, Ernst & Korn, Berlin 1862.) Wszystkie ryciny mają szerokie marginesy i bardzo zbliżone rozmiary: 30 x 40 cm. 
 
 
Jednymi z najlepszych projektów scenograficznych wykonanych przez K. F. Schinkla są „Olimpia” i „Zaczarowany flet”. Imponujące arkusze dekoracyjne rytowane były przez najlepszych niemieckich rytowników: Johanna Friedricha Jügela i Karla Friedricha Thiele (wyd. Ferdinand Riegel, druk Hampe). Zwłaszcza opera "Olimpia" według francuskiej wersji Dieulafoya i Brifauta, w opracowaniu E. T. A. Hoffmanna i muzyki Spontiniego cieszyła się dużą popularnością. O wartości, jaką przywiązywano do tego przedstawienia świadczy fakt, że wszystkie dekoracje miały być nowe i zaprojektowane przez samego Schinkla. Oprócz pięciu spektakularnych dekoracji, spektakl przyćmiewał także ilością nowych kostiumów, uszytych specjalnie w tym celu dla 340 osób. Niespotykane dotąd nakłady finansowe doskonale odpowiadały pompatycznemu charakterowi opery - zarówno jej monumentalnej muzyce, jak i treści. Było to z pewnością spowodowane chęcią sprostania wielkim oczekiwaniom dworu co do kolejnego dzieła Spontiniego. Król pruski Fryderyk Wilhelm III osobiście zaangażował się w realizację „Olimpii”, brał udział w przygotowaniach i to on zlecił E. T. A. Hoffmannowi tłumaczenie francuskiego tekstu Josepha Marie Armanda Michela Dieulafoya i Charlesa Brifauta. 24 czerwca 1820 r. Hoffmann pisał: „Zawarłem nową i bardzo interesującą znajomość ze Spontinim, prawdziwie wielkim kompozytorem, którego ostatnią operę, Olimpię, jestem zobowiązany na życzenie króla przetłumaczyć na język niemiecki”. K. F. Schinkel wykonał projekty wszystkich pięciu dekoracji i dodatkowo trzech sekcji scenicznych między wrześniem 1820, a majem 1821 roku. Po „Fernandzie Cortezie” i „Westalce” po raz trzeci pracował nad dziełem Spontiniego. W zbiorach Muzeum Powiatowego w Nysie znajdują się trzy projekty scenograficzne do opery „Olimpia” prezentujące Akty: I, II i III. Do najciekawszej scenografii należy „Diana przed świątynią” z uwagi na fakt, że w tym akcie część scen Hoffmann napisał na nowo (IV i V scena) - akcja dąży tu do punktu kulminacyjnego (grafika przedstawia antyczną świątynię wkomponowaną w ciemną grotą skalną, przed którą znajduje się posąg bogini, całość zamykają topole rosnące wokół świątyni). Liczba wykonanych projektów scenograficznych, a także ich późniejsze wydania w postaci zbioru rycin, świadczy nie tylko o dużej popularności opery w XIX w., która w tym okresie przeżywała swój złoty okres, ale także o uznaniu jakim cieszył się Karl Friedrich Schinkel. Jego twórczość do dziś jest przyczynkiem do podejmowania dalszych badań nad wielokierunkową działalnością projektową. Obecnie tylko kilka placówek muzealnych posiada w niewielkiej liczbie projekty scenograficzne jego autorstwa (Stadt Museum w Berlinie, The Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku, Bibliothèque Nationale de France w Paryżu). Tym bardziej cieszy fakt, że aż dwadzieścia osiem grafik ukazujących dekoracje sceniczne projektu K. F. Schinkla znajduje się w zbiorach Muzeum Powiatowego w Nysie.
Kuratorka wystawy - Ewelina Kwiatkowska
Jeśli chcesz zobaczyć grafiki Schinkla kliknij tutaj