Logo

Muzeum Powiatowe w Nysie

48-300 Nysa, ul. Biskupa Jarosława 11, tel. 77 433 20 83, 77 435 50 10

Pałac w Biechowie


Powiększenie
Powiększenie

Fotografię, na której uwieczniono ślub hrabianki Marii Jadwigi (Hedwig) von Matuschka und Toppolczan (córki Eloia von Matuschke) z baronem Alexandrem von Elverfeldt, wykonano 18 maja 1896 r. w Biechowie. Baron ubrany jest w mundur majora gwardii, podobnie jak stojący tuż za młodą parą jego ojciec także Alexander, obok którego rozpoznajemy matkę pana młodego Karolinę von Beesten. Na prawo od pary młodej stoi matka panny młodej Hedwig von Maubeuge, obok której siostra panny młodej Maria Aloysia von Matuschka z mężem hrabią Hyacinthem Strachwitz von Gross-Zauche und Camminetz w mundurze rotmistrza huzarów. Na lewo – wysoki młody mężczyzna to właściciel dóbr w Biechowie hrabia Manfred von Matuschka brat panny młodej w towarzystwie młodej druhny, obok której stoi kolejny brat Eberhard. Na schodach zatrzymał się hrabia Hans Ulryk von Schaffgotsch z żoną Johanną Gryzik hrabiną von Schaffgotsch, właściciele olbrzymiej fortuny i pałacu w Kopicach. Ślub był niewątpliwie wielkim wydarzeniem towarzyskim z udziałem najznakomitszych rodów Śląskich, świadczącym o wysokiej pozycji Matuschków.

Zdjęcie zostało wykonane na jednym z dwóch traktów schodów przed kaplicą pałacową w Biechowie. Usytuowana na osi frontu pałacu neogotycka kaplica p.w. Matki Bożej Łaskawej, pełniła także funkcję mauzoleum rodowego. Do dzisiaj zachowało się oryginalne wyposażenie kaplicy i część polichromii a także dzikie wino, które porasta skarpę. Mauzoleum sprofanowano w latach 70. XX w.
Biechów (niem. Bechau), leży w gm. Pakosławice, usytuowany jest ok.10 km na północny zachód od Nysy. Miejscowość jest wzmiankowana w XIII w. Przez stulecia miała wielu właścicieli. Od 1856 do 1945 roku Biechów wraz z przyległymi dobrami: Radowice (Rottwitz), Kłodobok (Clodebach), Gotkowice (Guttwitz), Słupice (Schlaubental), Karłowice (Carlowitz), należał do rodu von Matuschka. Starego rodu szlacheckiego wywodzącego się z Toppolczan i panującego w księstwach: głogowskim, legnickim, świdnickim i jaworskim. Od 1715 r. posiadającego tytuł baronowski, a od 1747 r. tytuł hrabiów pruskich.
Na uwagę zasługuje zespół pałacowy, w otoczeniu parku krajobrazowego, w dawnych dobrach rodowych. Bryła pałacu jaką obecnie możemy zobaczyć powstała po pożarze, który strawił we wrześniu 1854 r. wcześniejszy, barokowy dwór. W 1856 r. ówczesna właścicielka Biechowa Antonietta von Montbach przekazała pałac i pozostałe dobra w spadku swojemu siostrzeńcowi Eloi von Matuschka. Eloi w latach 1863-1865 odbudował rezydencję w stylu neorenesansowej willi wg projektu architekta Bogislawa Lüdecke. Architekt ten ma na swoim koncie wiele realizacji, w tym pałace w Tułowicach (1860) i w Kopicach (1864). Wcześniej po studiach w Berlinie, pracował na Pomorzu, a następnie przeniósł się do Wrocławia.
Dalsza przebudowa zorganizowana w 1904 r. przez syna Eloia - Manfreda von Matuschke dotyczyła głównie organizacji parku. Było to założenie zawierające zarówno przestrzeń zagospodarowaną na wzór parku francuskiego z ogrodem różanym, trawnikami i egzotycznymi krzewami, jak też krajobrazowego parku angielskiego z ciekawymi okazami dendrologicznymi. Nieopodal znajdował się kort tenisowy, nieco dalej stawy z wyspami i mostkami, małe ZOO, a także cmentarz dla psów.

Przy drodze wiodącej do pałacu znajdowała się palmiarnia (obecne boisko szkolne) i szklarnia z brzoskwiniami i morelami prowadzonymi przy jej ścianach. W inspektach produkowano sadzonki kwiatów i warzyw na potrzeby dekoracji i kuchni pałacowej. Za drogą w gospodarstwie ogrodniczym uprawiano warzywa i owoce. Hodowano kury, kaczki, indyki i pszczoły. Jednak podstawą funkcjonowania rezydencji był folwark z niezbędną infrastrukturą, polami uprawnym i łąkami.
Manfred von Matuschke (1869-1947) był człowiekiem światowym o wielu zainteresowaniach, kolekcjonował dzieła sztuki, także orientalnej. Był dwukrotnie żonaty. Jego pierwsza żona Ella Holbrook-Walker (1875 – 1959) była córką kanadyjskiego producenta Whisky. Nie był to udany związek i po rozwodzie hrabia Manfred poślubił poznaną w Paryżu dużo młodszą od siebie, gruzińską emigrantkę z Rosji sowieckiej Gallę Avniely (1909 - 1977).

W lutym 1945 roku ostatni właściciele opuścił Biechów uciekając przed zbliżającym się frontem. W kolejnym miesiącu w ramach „Operacji Opolskiej” wojska Armii Czerwonej po zaciętych walkach zdobyły Biechów i okoliczne tereny - do Nysy włącznie. Do 9 maja pałac pozostawał pod wyłącznym zarządem komendantury Armii Czerwonej. Rezydencja została splądrowana i ogołocona, wyposażenie: obrazy, meble, dywany, porcelana itp. zostało zajęte i wywiezione jako łup wojenny do ZSSR. Część dzieł sztuki i rzemiosła artystycznego zdołano przed przybyciem Rosjan ukryć w piwnicach budynku stacji telekomunikacyjnej. Zostały następnie zabezpieczone przez przybyłych pracowników polskiej administracji i wywiezione min. do Krakowa na Wawel. Niektóre z tych dzieł sztuki (waza miśnieńska, zegar, lustro, dywan i obrazy) są obecnie własnością nyskiego muzeum. Opuszczony budynek przejęło Państwowe Gospodarstwo Rolne. W latach 50. XX w. Ministerstwo Energetyki, po remoncie, urządziło ośrodek kolonijny. W styczniu 1963 roku Ministerstwo Energetyki przekazało obiekt Wydziałowi Rolnictwa i Leśnictwa Rady Narodowej w Opolu na cele oświatowe. Powołano szkołę o profilu rolniczo-hodowlanym, a z czasem Technikum Zawodowe. W 2013 r. pałac wraz z ponad 10 hektarowym parkiem i pomieszczeniami gospodarczymi został sprzedany przez Starostwo Powiatowe w Nysie prywatnemu właścicielowi. W 2020 r. w drodze zakupu pałac stał się własnością kolejnego inwestora.
Oprac. Edward Hałajko